Tamara Konstantinova
Tamara Fyodorovna Konstantinova (ruscha: Тамара Фёдоровна Константинова 1919-yil 7-noyabr — 1999-yil 28-iyul) Ilyushin Il-2 uchuvchisi va Ikkinchi Jahon urushi paytida Sovet Harbiy-havo kuchlarida eskadron komandirining oʻrinbosari. 1945-yil 29-iyunda unga Sovet Ittifoqi Qahramoni unvoni berildi. Uning akasi Vladimir Konstantinov ham Sovet Ittifoqi Qahramoni boʻlgan.
Konstantinova 1919-yil 7-noyabrda RSFSRning Tver gubernatorligida rus dehqon oilasida tugʻilgan, lekin bolaligining koʻp qismini 1924-yilda oilasi koʻchib kelgan Kalinin shahrida oʻtkazgan. 1936-yilda maktabning toʻqqizinchi sinfini tugatgandan soʻng, u texnika maktabiga oʻqishga kirmoqchi boʻldi, lekin bunga imkoni yoʻq edi va oilasini boqish uchun savodxonlik boʻyicha ishchi boʻlib ishlashga majbur boʻldi onasi qattiq kasal edi otasi esa Birinchi jahon urushi qatnashchisi 1937-yilda alkogolizmdan vafot etgan. U maktabda oʻqituvchi va kotib boʻlib ishladi, uni Ryazan viloyatidagi Skopin qishlogʻiga tayinlashdi. U yerda u Skoping aeroklubida mashgʻulotlarni boshladi va u yerda uchuvchi Vasiliy Ivanovich Lazarev bilan uchrashdi. Er-xotin turmush qurishdi va ularning qizi Vera 1938-yilda tugʻildi. 1940-yil yanvaridan 1941-yil dekabrigacha Konstantinova Kalinin aeroklubida parvoz instruktori boʻlib ishladi, shundan soʻng eri oʻsha paytda Ozarbayjon fuqaro aviatsiyasini boshqarish boʻlimiga tayinlangani uchun Bokuga koʻchib oʻtdi. Eri 1942-yil sentabr oyida samolyot halokatida ogʻir yaralanganidan soʻng, u Molotov shahriga evakuatsiya qilindi, Konstantinova eriga gʻamxoʻrlik qilish uchun yuborildi, ammo u 1943-yil fevral oyida vafot etdi.[1][2]
Beva qolganiga koʻp oʻtmay, u oʻz ixtiyori bilan harbiy xizmatga kirdi. Avvaliga aloqa kompaniyasiga haydovchi sifatida tayinlangan, ammo oldingi parvoz tajribasi tufayli u uchuvchi lavozimiga oʻtishni soʻradi, natijada u 1943-yil avgust oyida 554-alohida aviatsiya aloqa eskadroniga qayta tayinlandi. U dekabr oyida 386-Tungi bombardimonchi aviatsiya polkiga oʻtkazilgunga qadar oʻsha boʻlimda qoldi; u yerda u Po-2, sekin biplanda yuk va bombardimon missiyalarini uchirdi. Urushda muhim rol oʻynash uchun u Il-2 uchish uchun oʻqitilishini soʻradi. Shunday qilib, 1944-yil’maydan iyulgacha u 13-chi havo armiyasining 15-alohida oʻquv aviatsiya polkida 566-chi hujumchi aviatsiya polkiga xizmat koʻrsatishdan oʻtdi. U Il-2 samolyotida jangovar uchuvchilarni saralashni boshladi va tez orada 1944-yil sentabr oyida parvoz komandiri lavozimiga koʻtarildi. 1945-yil 15-martda Il-2 samolyotida 66 marta parvoz qilgani uchun Sovet Ittifoqi Qahramoni unvoniga nomzod boʻlganida, u 999-chi hujumchi aviatsiya polkida eskadron komandirining oʻrinbosari lavozimiga koʻtarildi. Urush oxiriga kelib, u Il-2 samolyotida 67 ta missiyani bajarib, dushmanning ishchi kuchi va texnikasini sezilarli darajada yoʻq qilishga hissa qoʻshdi, sakkizta zenit qurollari, ikkita tank, beshta poezd vagonlari va boshqa turli xil harbiy nishonlarni olib chiqdi.[1]
Urushdan keyingi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Konstantinova 1945-yil sentabr oyida zaxiraga kirgunga qadar 999-chi hujumchi aviatsiya polkida faol xizmat qildi. 1946-yil dekabr oyida Voronejga koʻchib oʻtib, u bir yil yuridik maktab direktorining yordamchisi boʻlib ishladi. Huquq fakultetiga oʻqishga kirgan boʻlsa-da, 1947-yil avgust oyida fuqarolik havo flotida uchuvchi sifatida ishlay boshladi, lekin 1947-yil 20-dekabrda yomon ob-havo sharoitida halokatga uchraganidan soʻng, oyogʻidan jiddiy jarohat oldi, u parvozni davom ettira olmadi. 1948-yil aprelda. 1949-yilda Kommunistik partiyaga aʼzo boʻlib, 1949-yil noyabrdan 1951-yil sentabrgacha Voronej harbiy okrugi Harbiy havo kuchlari qoʻmondoni kotibi, soʻngra harbiy okrugning havo kuchlari taʼminoti boshqarmasi mas’ul xodimi boʻlib ishlagan. Oʻshandan 1955-yilgacha u zavodda bir nechta rahbarlik lavozimlarida ishlagan, soʻngra 1959-yilda Voronej Oliy viloyat partiya maktabini tamomlagan. Keyinchalik u oʻn yil davomida Voronej ijtimoiy taʼminot boshqarmasi boshligʻining oʻrinbosari boʻlgan. U umrining qolgan qismini Voronejda oʻtkazdi, u yerda 1999-yil 28’iyulda 79 yoshida vafot etdi va Kominternovskoye qabristoniga dafn qilindi.[1]
Mukofotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Sovet ittifoqi qahramoni (29-iyun 1945-yi)
- Lenin ordeni (29-iyun 1945-yil)
- Ikkita Qizil bayroq ordeni (2-noyabr 1944-yil va 19-mart 1945-yil)
- Order of the Patriotic War 1st class (11 March 1985)
- Qizil yulduz ordeni (15-iyul 1944-yil)
- Sovet Ittifoqi qahramonlari roʻyxati
- Anna Yegorova
- Lidiya Shulaykina
- Mariya Tolstova
- Lyolya Boguzokova